ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

q  Χαλαρώστε το πρόσωπο, το κεφάλι, το λαιμό, τους ώμους και το σώμα

q  Πάρτε αργή, πλήρη εισπνοή/ εκπνοή ενώ κινείτε

το δάχτυλο γύρω από το σχεδιάγραμμα

q  Εισπνεύσετε αργά, με πλήρη εισπνοή στο επάνω ημικύκλιο

q  Εκπνεύσετε αργά, αβίαστα στο κάτω ημικύκλιο

q  Καθιερώστε έναν αργό, χαλαρό ρυθμό καθώς εισπνέετε και εκπνέετε.

q  Όταν αναπνέετε φροντίστε ο αέρας να πηγαίνει μέσα και κάτω, ώστε νιώθετε τον εισπνεόμενο αέρα σαν να είναι στο στομάχι.

Καλολογικά στοιχεία  

Οι περιγραφές που ακολουθούν μπορούν να δοθούν στους ασθενείς για να τους βοηθήσουν στην απεικόνιση των τεχνικών του αναπνευστικού κύκλου. Αφιερώστε λίγο χρόνο για να καθορίστε τον καταλληλότερο τρόπο εφαρμογής τους.   Επαναλάβετε τις πληροφορίες όποτε χρειάζεται.

        

Εισπνοή: Χρησιμοποιήστε μια αργή, ήρεμη, αδύναμη πλήρη αναπνοή. Φανταστείτε ότι το στομάχι σας γεμίσει με αέρα. Μην το νιώσετε παραγεμισμένο, απλά επιτρέψτε λίγο αέρα να περάσει στο στομάχι σας. Καθώς ακολουθείτε το διάγραμμα, διατηρήστε μια αρχή, even εισπνοή. Θέλετε να τελειώσει η αναπνοή σας σε ολόκληρη την απόσταση του ημικύκλιου. Αν ακούτε θόρυβο την ώρα που εισπνέετε, σημαίνει ότι έχετε λίγο πίεση και ένταση. Αναπνεύστε από τη μύτη σας, έχοντας το στόμα κλειστό. Συγκεντρωθείτε σε μια ήρεμη εισπνοή. Αν ακούτε ακόμη την αναπνοή σας, συνεχίστε εισπνέοντας πιο αργά.

        

Αλλαγή Ροής: Η εκπνοή του αέρα θα είναι εύκολη. Απλά αφήστε τον αέρα να φύγει. Συγκεντρωθείτε και νιώστε τον αέρα να φεύγει από τη μύτη.  Νιώστε την αίσθηση της αργής κίνησης του αέρα, χωρίς προσπάθεια, από τη μύτη. Η ροή του αέρα δεν πρέπει να σταματήσει. Ο δείκτης του χεριού σας θα συνεχίσει τη διαδρομή στον κύκλο, χωρίς να σταματήσει, αργά ή αυξάνοντας την ταχύτητα. Χαλαρώστε σε μια even, ρυθμική ροή γύρω από τον κύκλο. Αν αυτό βοηθάει, μετρήστε σιωπηλά ως το 10 ή πείτε τη λέξη “exhale” καθώς εκπνέετε.

Εκπνοή: Καθώς αναπνέετε, αφήστε όλη τη μυϊκή προσπάθεια. Αν αυτό βοηθάει, μετρήστε σιωπηλά μέχρι το 10 ή πείτε τη λέξη “release” καθώς εκπνέετε.

Χαλάρωση: Είναι σημαντικό να χαλαρώνετε καθώς εξασκείτε την αναπνοή σας. Αρχίστε χαλαρώνοντας τους μυς του προσώπου, και κατόπιν της γνάθου. Καθώς εκπνέετε και ακολουθείτε το σχεδιάγραμμα, συγκεντρωθείτε στη χαλάρωση του λαιμού, των ώμων, και των πελμάτων. Σκεφτείτε πόσο χαλαρωμένο νιώθετε το σώμα σας ενώ έχετε κλειστά τα μάτια. Ακολουθείστε το διάγραμμα στο μυαλό σας, νιώθοντας το στομάχι σας γεμάτο καθώς εισπνέετε, και άδειο καθώς εκπνέετε.

Η προτεινόμενη εξάσκηση είναι 20 φορές γύρω από το διάγραμμα, 5 φορές την ημέρα ή όταν νιώθετε φυσική και/ ή συναισθηματική πίεση.

Αναπνευστικός κύκλος με βόμβος (hum)

Η μετάβαση στη φώνηση μπορεί να παράγει ανεπιθύμητες συνήθεις γλωττιδικές attacts ή ακατάλληλα patterns αναπνοής κρατώντας την αναπνοή κατά τη φώνηση. Αυτό προκαλεί την προσπάθεια του ασθενή να μιλήσει χρησιμοποιώντας ένα ανεπαρκή υπόλοιπο του αέρα. Η μετάβαση από την εκπνοή –μόνο- στην εκπνοή ενώ humming θα μεταβιβάσει βέλτιστα αναπνευστικά patterns για την φώνηση.

         Η προτεινόμενη εξάσκηση είναι 20 φορές γύρω από το διάγραμμα, 5 φορές την ημέρα. Αυτή η άσκηση θα βοηθήσει τον αναπνευστικό έλεγχο καθώς μαθαίνετε να coordinate λέξεις και φράσεις με την ροή του αέρα.

Αναπνευστικός κύκλος με μουρμουρητό (hum)

Εισπνοή: Είναι το ίδιο με τον κύκλο της αναπνοής χωρίς φώνηση. Αργά και ήρεμα εισπνεύστε καθώς νιώθετε το στομάχι σας γεμάτο με αέρα. Οδηγείστε το δείκτη του χεριού σας γύρω από τον κύκλο για να δείξετε την θέση σας στην εισπνοή.

Αλλαγή ροής: Κάντε το ίδιο όπως στον κύκλο της αναπνοής χωρίς φώνηση. Χαλαρώστε με  μια άνετη, απαλή και αβίαστη εκπνοή χωρίς να σταματήσετε.

Εκπνοή: Μετά το ξεκίνημα της εκπνοής αρχίστε να εκφέρετε ένα σύντομο ήχο. Αυτό απαιτεί μικρή μυϊκή προσπάθεια. Κρατήστε τον ίδιο ρυθμό στον αναπνευστικό κύκλο χωρίς αλλαγή στην πίεση του αέρα, και αβίαστα. Νιώστε το αίσθημα στο πίσω μέρος της μύτης καθώς η δόνηση από το μουρμουρητό γεμίζει τη ρινική κοιλότητα. Σταματήστε το μουρμουρητό πριν ο δείκτης σας πλησιάζει στην αλλαγή της ροής. Συνεχίστε την εκπνοή μέχρι να φτάσει ο δείκτη σας στο σημείο αλλαγής της ροής. Κατόπιν, επαναλάβετε τον κύκλο στο διάγραμμα.

Το μουρμουρητό μπορεί να χαλαρώσει. Ακολουθήστε το διάγραμμα με τον δείκτη, καθορίζοντας ένα ρυθμό. Όταν αρχίσει η αλλαγή της ροής και η φώνηση, χωρίς διακοπή, κλείστε τα μάτια σας και συγκεντρωθείτε στη χαλάρωση του προσώπου σας, του λαιμού, και των ώμων. Συνεχίστε χαλαρώνοντας το υπόλοιπο σώμα με κάθε μουρμουρητό.

Δημιουργώντας τον αναπνευστικό κύκλο με το χασμουρητό

1.           Αφού ο μαθητής κατακτήσει το προηγούμενο στάδιο, κατά τη διάρκεια της επόμενης συνεδρίας θα ξεκινήσει με συλλαβές που αρχίζουν με το φώνημα /h/

                         Χε, χι, χο, χα, χιχ, χουχ, χου

Ζητήστε από τον ασθενή να επιμηκύνει το φωνήεν σαν ένα στεναγμό, καθώς εκπνέει.

2.          Συνεχίστε με μονοσύλλαβες λέξεις με το φώνημα /h/ στην αρχική θέση όπως:

                   He    hill    hair    ham    whose    hum    hi    hot    help    hole    his    hoop    hope    head    hear    hymn    who    home    hail    heat

3.          Προχωρήστε με άλλα φωνήματα στην αρχική θέση, μονοσύλλαβες λέξεις, ή συνεχίστε με το /h/ στην αρχική σε δισύλλαβες λέξεις και φράσεις. Όταν φτάσετε σε κάποιο φώνημα στην αρχική θέση πολυσύλλαβων λέξεων, επιστρέψτε στον αναπνευστικό κύκλο με hum και διατηρήστε τη βέλτιστη ροή του αέρα.

Σημείωση: Τα φωνήματα /b, p, t, d, k, g/ και τα φωνήεντα “o, I, ah, ae” ίσως αυξήσουν τη μυϊκή συμμετοχή, να διακόψουν την εκπνοή, και να μειώσουν τη βέλτιστη φωνητική παραγωγή.  Σε αυτή την περίπτωση, κάθε φωνολογική ομάδα (π.χ. τα λαρυγγικά φωνήματα /k, g/ ή τα έκκροτα φωνήματα /p, b, t, d/)  χωρίζεται με επιμήκυνση του φωνήεντος κατά την εκπνοή.

4.          Αναφερθείτε στο BOX Speech στη σελίδα 26 για να δείξετε στον ασθενή πώς να phrase και replenish τον αέρα στις προτάσεις.

Μυϊκή Χαλάρωση

Η μυϊκή ακαμψία είναι ένα γεγονός που σχετίζεται με πολλές διαταραχές και ασθένειες, όπως η ασθένεια του Πάρκινσον. Αυτή η ακαμψία μπορεί να προκαλείται από ακατάλληλη στάση του σώματος, πίεση και μυϊκή κόπωση. Φάρμακα μπορούν να μειώσουν την επίδρασή της, σε μερικές περιπτώσεις. Σε ασθενείς οι οποίοι επηρεάζονται λίγο, οι ασκήσεις χαλάρωσης μπορεί να είναι χρήσιμες για τη μείωση της μυϊκής ακαμψίας. Η άσκηση που ακολουθεί είναι πολύ καλή για σωματικό προσανατολισμό όσο και για χαλάρωση.

            Για να ξεκινήσετε, ζητήστε από τον ασθενή να κάνει δυο γροθιές σφίγγοντας τα χέρια και τα μπράτσα του. Στη συνέχεια χαλαρώνει τους ίδιους μυς. Επαναλάβετε  την ίδια μυϊκή ομάδα για 3 φορές. Επιτρέψτε το πολύ 5 δευτερόλεπτα χαλάρωσης ανάμεσα από κάθε σφίξιμο.

            Συνεχίστε την άσκηση με το λαιμό, τη γνάθο, το στομάχι, την πλάτη, τα πόδια, και τα πέλματα, πρώτα σφίγγετε και στη συνέχεια χαλαρώνετε κάθε μυϊκή ομάδα. Αν παρατηρήσετε τον ασθενή να σφίγγει ένα μέρος του σώματός του και να μην έχει αποτέλεσμα, επαναλάβετε το τέντωμα αυτής της μυϊκής ομάδας για να του υπενθυμίσετε το αίσθημα της χαλάρωσης.

Phrasing  

Η καθαρή άρθρωση περιλαμβάνει ακριβείς κινήσεις της γλώσσας, των χειλιών, της γνάθου, και των φωνητικών χορδών με αναπνευστική υποστήριξη για τη φώνηση. Κάθε εξασθένηση ή ατροφία αυτών των οργάνων της άρθρωσης μπορεί να προκαλέσει:

q  Ακατανόητη ομιλία

q  Παράλειψη  ήχων ή λέξεων

q  Μουρμουρητό

q  Σύγχυση

Οι ασθενείς που έχουν αρθρωτικές δυσκολίες, όπως αυτοί που έχουν χτυπήσει, ή που έχουν μια νευρολογική συμμετοχή (neurological involvement), ή ασθένεια του Πάρκινσον, θα αρχίσουν να ενώνουν τις λέξεις μεταξύ τους, δημιουργώντας μια ακατανόητη λέξη ή θα απλουστεύουν τις λέξεις. Για παράδειγμα, ένας ασθενής θα πει “Milkshake λάουφρα” αντί για “Milkshake φράουλα”. Η απλούστευση συμβαίνει επειδή ο ασθενής δεν είναι ικανός να αλλάζει γρήγορα τη θέση της γλώσσας του, των χειλιών, και της γνάθου, που είναι απαραίτητο για την γρήγορη  συνομιλία. Επιπλέον, συχνά θα προσπαθεί να μιλήσει πιο γρήγορα εξαιτίας της φτωχής αναπνευστικής υποστήριξης. Ο ασθενής πιθανόν να μείνει χωρίς αέρα το οποίο οφείλεται στη swallow inspiration, στην ακατάλληλη έκφραση ή στην αδυναμία των φωνητικών χορδών.

            Η εξάσκηση για τη βελτίωση της άρθρωσης των λέξεων, φράσεων και προτάσεων,  μαζί με  την καθοδήγηση για την κατάλληλη αναπνευστική υποστήριξη, θα παράγουν πιο καταληπτή ομιλία. Επίσης μπορεί να αποκτηθεί μια ικανότητα δυνατής φώνησης με ασκήσεις adduction των φωνητικών χορδών που περιγράφονται στη σελίδα30

            Για να βοηθήσετε τον ασθενή να βελτιώσει την άρθρωση, καθώς σχετίζεται με την τοποθέτηση των χειλιών και της κορυφής της γλώσσας, εκτελέστε τις ασκήσεις για το τέντωμα της γλώσσας και των χειλιών, που αρχίζουν στη σελίδα 64. Η άσκηση του φιλιού στη σελίδα 64 και η άσκηση ανύψωσης της κορυφής της γλώσσας στη σελίδα 88 είναι ιδιαίτερα χρήσιμες. Μπορείτε επίσης να αναφερθείτε στις λίστες άρθρωσης λέξεων στη σελίδα 93 οι οποίες εστιάζουν στην τοποθέτηση της κορυφής της γλώσσας και sound co-articulation σε λέξεις και προτάσεις.

Box speech (Ομιλία με «κουτιά»)

Το Box speech είναι μια τεχνική που μαθαίνει τον ασθενή να λέει κάθε λέξη χωρίς jumbling. Το jumbling συμβαίνει όταν ένας ασθενής έχει ακατάληπτη ομιλία οφειλόμενη σε φτωχή αναπνευστική υποστήριξη. Με το να τοποθετεί κάθε λέξη σε ένα «κουτί», (δηλαδή να τις λέει μια μια), ο ασθενής μαθαίνει να τελειώνει μια λέξη πριν αρχίσει την επόμενη. Αυτή η τεχνική θα παράγει πιο δυνατή και καθαρή ομιλία.

Ο ασθενής λέει μόνο μια λέξη αρχίζοντας από το πρώτο κουτί. Εισπνέει και εκφέρει τη λέξη καθώς εκπνέει. Κάνει το ίδιο για κάθε λέξη της πρότασης. Αρχικά η ομιλία του είναι αργή εξαιτίας της εισπνοής που παίρνει πριν από κάθε λέξη.

Τι

θα

πας

να

δεις

Το επόμενο στάδιο περιλαμβάνει δισύλλαβες  λέξεις με μια πλήρη εισπνοή πριν την εκφορά της κάθε λέξης και ο αέρας εκπνέεται καθώς εκφέρεται η λέξη. Αν ο ασθενής έχει υπόλοιπο αέρα μετά την παραγωγή της λέξης, πείτε του να εκπνεύσει το υπόλοιπο και να αρχίζει κάθε λέξη με νέα εισπνοή.

Πάρε

λίγη

πίτα

είναι

ωραία

Ο στόχος του box speech είναι να αυξάνεται ο αριθμός των συλλαβών και των λέξεων σε κάθε κουτί, ενώ ο ασθενής παράγει την ομιλία εισπνέοντας ανάμεσα από κάθε κουτί.

Και τότε

ήρθε εδώ

Συνεχίστε να αυξάνετε την πολυπλοκότητα των λέξεων στα κουτιά. Υπενθυμίστε στον ασθενή να παράγει όλους τους ήχους και να replenish αέρα ανάμεσα από κάθε κουτί. Δώστε χρόνο στον ασθενή να μιλήσει καθαρά.

Δώστε χρόνο για

να μιλήσει καθαρά

Ο ασθενής κοιτάει τα μεγέθη των κουτιών για κάθε λέξη καθώς διαβάζει για να αντιληφθεί την προσωδία και την Pitch. Το ψηλό κουτί δείχνει μια ανύψωση στην pitch.

     Μπορούμε            να                  πάμε    *            στο             μαγαζί             τώρα;

Μόλις                 έφυγε     *         πριν                  από              πέντε              λεπτά  

Εγώ     θα    ήθελα   να    παρακολουθήσω  *   τηλεόραση    μετά     το        δείπνο

(* στο σημείο αυτό γίνεται η εισπνοή).

Καθώς ο ασθενής εκφέρει τις φράσεις κατάλληλα, σταματάει να αναπληρώνει την υποστήριξη του αέρα και χρησιμοποιεί προσωδία as a means of segmenting ομιλία, εισάγοντας πιο σύνθετες προτάσεις στο επίπεδο της παραγράφου. Η παρακάτω παράγραφος είναι μια άσκηση για τον ασθενή. Οι κάθετες είναι τα σημεία όπου ο ασθενής εισπνέει.

            Όταν ο ασθενής μπορεί να διαβάσει το παρακάτω, χρησιμοποιήστε νέες παραγράφους από την μεγάλη έκδοση Reader’s Digest. Αφήστε τον ασθενή να αναπνεύσει όπως θέλει πριν ξεκινήσει να διαβάζει. Μετά, ενθαρρύνετε τον να συνεχίσει με μια άλλη ιστορία, χωρίς γραπτά σημάδια.

Μαρία Γκουγκούμη - Ειδική Παιδαγωγός www.pyxidagnwsis.gr

Αργυρώ Καραμπά - Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας www.γραφωνηματα.gr