Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΠΟΣΗΣ

Όταν ο γιατρός σου ζητάει να καταπιείς, το κάνεις χωρίς δεύτερη σκέψη.

Είναι μια απαραίτητη λειτουργία που μας βοηθάει. Η κατάποση γίνεται γρήγορα και μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να τρώμε χωρίς  να χρειάζεται να ελέγχουμε τις σωματικές λειτουργίες. Γενικότερα όταν τρώμε δίνουμε σημασία

στη γεύση, τη θερμοκρασία,  κατά συνέπεια στα αγαπημένα μας φαγητά, και όχι στο πως το φαγητό περνάει από το στόμα μας στο στομάχι.

       Στη φυσιολογική κατάποση, ένα μέρος του φαγητού μπαίνει στο στόμα μας και τα χείλη δημιουργούν ένα φράγμα για να εμποδίσει το φαγητό να χυθεί έξω ή τη σιελόρροια.  Οι μύες της γλώσσας δουλεύουν μαζί με τη γνάθο για να κινήσουν το φαγητό κατά τη διάρκεια του μασήματος, και για να σχηματιστεί ο βλωμός.   Οι μύες του φάρυγγα (pharyngeal musculature) αρχίζουν να κινούνται για να πάρουν και να μεταβιβάσουν την τροφή στον οισοφάγο με μια συμπιεσμένη ενέργεια. Η βαλβίδα για τη μύτη κλείνει, η μαλθακή υπερώα ανυψώνεται, και ο λάρυγγας ανυψώνεται και κινείται μπροστά. Η επιγλωττίδα κλείνει την τραχεία (air passageway)για να αποφευχθεί αναρρόφηση του φαγητού ή του υγρού στους πνεύμονες. Όλη η διαδικασία της κατάποσης διαρκεί το πολύ 2 δευτερόλεπτα.

       Όταν δημιουργείται κάποιο πρόβλημα στη φυσιολογική διαδικασία της κατάποσης, το φαγητό ή το ποτό χύνεται έξω από το στόμα ή παραμένει στο στόμα, στο λαιμό ή στον οισοφάγο. Ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει σιελόρροια, βήχα, τάση για εμετό, υγρά μάτια, ήχο γουργουρίσματος και/ ή κοφτή αναπνοή. 

Μια απώλεια  της αίσθησης στο στόμα ή αδυναμία των χειλιών, της γλώσσας, και /ή των μυών του προσώπου μπορούν να προκαλέσουν δυσκολίες στον προφορικό λόγο ή στη διαδικασία της κατάποσης. Εάν η διαταραχή της κατάποσης δεν έχει αντιμετωπιστεί, το άτομο θα παρουσιάσει τα εξής συμπτώματα:

· Κούραση

· Χάσιμο βάρους

· Υποσιτισμό

· Αφυδάτωση

· Επαναλαμβανόμενες κρίσεις πνευμονίας.

Η πνευμονία, συνήθως αναφέρεται ως πνευμονία αναρρόφησης (aspiration pneumonia), συμβαίνει όταν το φαγητό, το υγρό, ή ένα ξένο σώμα εισχωρεί στην air passageway. Αυτό προκαλεί μόλυνση των πνευμόνων. Οι πνεύμονες ίσως τότε παράγουν υπερβολικές εκκρίσεις σε μια προσπάθεια να διώξουν τα υπολείμματα της τροφής.

       Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν διαταραχή στην κατάποση, περιλαμβανομένων και των δυσκολιών στο συντονισμό των φωνητικών χορδών και της μαλθακής υπερώας που προστατεύουν την passageway περιοχή. Η κίνηση συμπίεσης και πίεσης των μυών του φάρυγγα και/ ή η κυματοειδής κίνηση των μυών του οισοφάγου μπορεί να εξασθενήσουν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει την προσκόλληση του φαγητού στο λαρυγγικό ή στο οισοφαγικό στάδιο της κατάποσης.

Οι δυσκολίες της κατάποσης μπορεί να συνδέονται με:

· Χτύπημα 

· Τραυματισμό του νωτιαίου μυελού 

· Μυϊκή δυστροφία 

· Εγκεφαλική παράλυση 

· Διαβήτη 

· Αρθρίτιδα 

· Xerostomia 

· Εγκεφαλικό τραύμα

· Πάρκινσον

· Μυασθένεια Gravis

· Πολλαπλή σκλήρυνση 

· Alzhheimer

·Σκληροδερμία 

· Όγκοι στο κεφάλι και στο λαιμό

· Μακρογλωσσία

· Γλωσσεκτομή

· Σχιστία υπερώας

· Κρανιοεγκεφαλικές ανωμαλίες

Όταν παρουσιάζεται δυσκολία στην κατάποση, η φυσιολογική διαδικασία της μάσησης και κατάποσης δεν είναι τόσο ασφαλής και αποδοτική. Κάθε μια από της παθήσεις ή τις δυσλειτουργίες παρουσιάζει ένα διαφορετικό τύπο πίεσης στο σύστημα της κατάποσης. Μια αξιολόγηση της κατάποσης είναι επιτακτική με τα πρώτα κιόλας σημάδια δυσκολίας στην κατάποση. Μια λεπτομερής αξιολόγηση, ραδιολογική δοκιμασία (radiological testing), και ένα θεραπευτικό πλάνο εφαρμοσμένo  (implemented) από ένα λογοθεραπευτή ένα παθολόγο θα βοηθήσει στη διαχείριση του προβλήματος της κατάποσης.

            

Μαρία Γκουγκούμη - Ειδική Παιδαγωγός www.pyxidagnwsis.gr

Αργυρώ Καραμπά - Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας www.γραφωνηματα.gr