ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΕΠ-Υ (2)

·     Οι εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας οφείλουν να διευκολύνουν τη μάθηση τελώντας το αρχαίο Ελληνικό ρητό: «Παν, πάντες, παντός», δηλαδή «Γνώση χωρίς όρια, μάθηση για όλους». 

Παρακάτω παρουσιάζονται διδακτικές στρατηγικές παρέμβασης σε παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής στα πλαίσια της σχολικής τάξης.

    Πρόβλεψη (Anticipation)

Η ορθή γνώση της ΔΕΠ-Υ και των κυρίαρχων συμπτωμάτων της είναι χρήσιμη στην πρόγνωση δύσκολων καταστάσεων. Είναι σημαντικό να λάβει υπόψη ο εκπαιδευτικός ότι μερικές καταστάσεις θα είναι δυσκολότερες από άλλες. Για παράδειγμα, η επίλυση μαθηματικού προβλήματος απαιτεί σημαντική πνευματική προσπάθεια και για αυτό γίνεται εξαιρετικά δύσκολή για τους μαθητές με τη συγκεκριμένη διαταραχή. Σε εργασίες όπου απαιτείται ένταση προσοχής πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που μπορεί να έχει ο μαθητής με ΔΕΠ-Υ, ο εκπαιδευτικός μειώνει το μέγεθος της απαιτούμενης εργασίας και δίνει έμφαση στην ποιότητα κυρίως και όχι στην ποσότητα.

·         Διαχείριση του τυχαίου (Contingency Management)- Ενθάρρυνση της κατάλληλης συμπεριφοράς

Αν κι η διαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος μπορεί να είναι χρήσιμη στη μείωση των προβληματικών συμπεριφορών και των μαθησιακών δυσκολιών, από μόνη της είναι συχνά ανεπαρκής. Κατά συνέπεια, ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει διαθέσιμες πιθανές καταστάσεις που ενισχύουν τις κατάλληλες ή επιθυμητές και αποθαρρύνουν τις ακατάλληλες ή ανεπιθύμητες συμπεριφορές.

·         Ισχυρή εξωτερική ενίσχυση (Powerful External Reinforcement)

Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο εκπαιδευτικός ότι το σύστημα αμοιβών και ποινών που χρησιμοποιείται στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, πρέπει να χαρακτηρίζεται από ένταση, αμεσότητα και συχνότητα σε υψηλότερο βαθμό από ότι στους άλλους μαθητές. Οι μαθητές με τη συγκεκριμένη διαταραχή χρειάζονται ισχυρά εξωτερικά κριτήρια επιτυχίας και γρήγορη ανταμοιβή της επιθυμητής συμπεριφοράς προκειμένου να βελτιώσουν τη σχολική τους επίδοση. Η χρήση συμβολικών ή λεκτικών ανταμοιβών μπορεί να μην είναι αρκετή.

Ενώ η τρέχουσα πρακτική υπογραμμίζει τη χρήση των θετικών συμπεριφοριστικών παρεμβάσεων, ο συνδυασμό των αρνητικών και θετικών συνεπειών έχει προταθεί ως ο πλέον αποτελεσματικός στην εκπαίδευση των παιδιών με ΔΕΠ-Υ.

·         Αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας (Classwide Peer Tutoring)

Οι έρευνες στις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις των μαθητών με ΔΕΠ-Υ δείχνουν ότι, η χρήση της τεχνικής διδασκαλίας μέσω συνομηλίκων συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της επίδοσης ιδιαίτερα όταν αυτή συνδυάζεται με ένα σύστημα ανταμοιβής με χρήση συμβόλων.

·         Σχεδιασμός διδασκαλίας (Scheduling)

Η συμπεριφορά των μαθητών με ΔΕΠ-Υ κατά τη διάρκεια επιδεινώνεται από μάθημα σε μάθημα με την πάροδο του χρόνου, για αυτό είναι προτιμότερο τα μαθήματα με μεγαλύτερη δυσκολία να διδάσκονται τις πρωινές ώρες και να ακολουθούν μαθήματα με δραστηριότητες ευχάριστες για τους μαθητές.

·         Χρήση καινοτομιών στην παρουσίαση του μαθήματος

Η παρουσίαση του μαθήματος με τη χρήση οπτικοακουστικού υλικού προκαλεί το ενδιαφέρον, αυξάνει τα επίπεδα εγρήγορσης και βελτιώνει την προσοχή. Για παράδειγμα, το ενδιαφέρον και η προσοχή για συμμετοχή στο μάθημα και την ολοκλήρωση εργασιών εντείνονται όταν ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιήσει χρώμα, σχεδιάγραμμα, παραστατική αφήγηση, ελκυστική δομή.

·         Υπενθυμητές κανόνων και οπτικά συνθήματα (Rule Reminders – Visual Cues)

Οι κανόνες που δίνονται στους μαθητές με ΔΕΠ-Υ πρέπει να ορίζονται με σαφήνεια και να ενισχύονται συχνά με τη χρήση οπτικού υλικού κατά την παρουσίαση τους. Οι κανόνες πρέπει να καθορίζονται με σαφήνεια και ως προς τις συνέπειες τους. Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να στηρίζεται στην μνήμη του μαθητή για την ορθή εφαρμογή των κανόνων.

·         Ακουστικά συνθήματα (Auditory Cues)

Τα ακουστικά συνθήματα που προωθούν επιθυμητές συμπεριφορές μέσα στη σχολική τάξη, έχει βρεθεί ότι βοηθούν σημαντικά τους μαθητές με ΔΕΠ-Υ.

·         Αυτόνομος ρυθμός εργασίας (Pacing of Work)

Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ βοηθιούνται σημαντικά αν τους παρέχεται η δυνατότητα, όπου αυτό είναι εφικτό, να θέτουν το δικό τους ρυθμό για την ολοκλήρωση ενός στόχου.  Η ένταση των προβληματικών συμπεριφορών των παιδιών αυτών είναι μικρότερη όταν προσδιορίζουν τα ίδια το ρυθμό εργασίας τους σε σύγκριση με τις καταστάσεις όπου ο ρυθμός εργασίας είναι καθορισμένος από εξωγενείς παράγοντες όπως ο δάσκαλος και οι συνομήλικοι.

·         Διαχείριση εντολών – οδηγιών (Instructions)

Επειδή οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ παρουσιάζουν δυσκολία στην εκτέλεση σύνθετων εντολών, είναι σημαντικό αυτές να είναι σύντομες, απλές, συγκεκριμένες και άμεσες. Επίσης πρέπει να ακολουθούνται από άμεση ανατροφοδότηση. Οι ενισχυτές πρέπει να είναι ισχυρότεροι και μεγαλύτεροι από εκείνους που απαιτούνται για τους υπόλοιπους μαθητές χωρίς τη διαταραχή.

·         Συμβολικά συστήματα επιβράβευσης (Token Economy Systems)

Τα συστήματα αυτά αποτελούν συμπεριφοριστικές στρατηγικές που αποδεδειγμένα βελτιώνουν τη σχολική επίδοση και τη λειτουργικότητα της συμπεριφοράς των παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Χαρακτηριστικά, αυτά τα προγράμματα περιλαμβάνουν πρωτογενείς ενισχυτές όπως κονκάρδες, αυτοκόλλητα κάθε φορά που οι μαθητές επιδεικνύουν επιθυμητή συμπεριφορά. Αυτοί οι συμβολικοί ενισχυτές ανταλλάσσονται σε προκαθορισμένο χρόνο με δευτερογενείς ενισχυτές όπως πιο απτές αμοιβές ή προνόμια.

·         Προγράμματα Κόστους Αντίδρασης (Response – Cost Programs)

Αυτά τα προγράμματα προτείνουν την εφαρμογή αρνητικών συνεπειών ήπιας βαρύτητας κάθε φορά που εκδηλώνεται η αρνητική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, ο μαθητής μπορεί να χάσει προηγούμενους πόντους ή προνόμια όταν παραβεί συγκεκριμένους κανόνες. Έχει αποδειχθεί από τις μελέτες ότι τέτοιου είδους προγράμματα μειώνουν τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ και ιδιαίτερα της παρορμητικότητας.

·         Τεχνική απομάκρυνσης από το χώρο (Time – Out)

Η τεχνική αυτή προβλέπει την απομάκρυνση του μαθητή με ΔΕΠ-Υ από τη σχολική τάξη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική γιατί μειώνει τις επιθετικές και διαταρακτικές συμπεριφορές στην τάξη, ιδιαίτερα όταν αυτές ενισχύονται από την προσοχή των συνομηλίκων. Η τεχνική αυτή δεν είναι αποτελεσματική όταν η προβληματική συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας του μαθητή να αποφύγει τις σχολικές εργασίες. Η αίθουσα όπου θα μεταφερθεί ο μαθητής θα πρέπει να είναι ένα ουδέτερο περιβάλλον χωρίς ελκυστικά ερεθίσματα και η παραμονή του σε αυτή διαρκεί πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Το time –out ολοκληρώνεται με τη λήξη του προκαθορισμένου χρονικού ορίου και την επίδειξη από το μαθητή της επιθυμητής συμπεριφοράς.

Μαρία Γκουγκούμη - Ψυχολόγος/ Ειδική Παιδαγωγός

Αργυρώ Καραμπά - Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας

grafwnimata.gr