ΑΙΤΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΩΝ

Ο άνθρωπος είναι μία βιο-ψυχοκοινωνική ολότητα, αδιαίρετη και αδιάσπαστη. Αν κάποιο από τα συνθετικά στοιχεία αυτής της ολότητας δε λειτουργεί καλά την περίοδο της εξέλιξης του ατόμου (ως το 16^ο έτος περίπου της ηλικίας), οι συνέπειες θα είναι αρνητικές για την ολοκλήρωση.
Απ’ την ποσότητα και την ποιότητα των εμπειριών που αποκτά το παιδί από το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον του εξαρτάται σε μέγιστο βαθμό η γλωσσική του ανάπτυξη. Και μόνο με τη γλωσσική του ανάπτυξη το παιδί αποκτά και ενισχύει την ικανότητά του να ανακαλύπτει και να σχηματίζει τις διάφορες έννοιες, να κάνει κρίσεις, γενικεύσεις, συσχετίσεις, να συνειδητοποιεί τις διαφορές μεταξύ πραγμάτων και εννοιών, να τροφοδοτεί τη μνήμη του, να κινητοποιεί τη δημιουργική του φαντασία κ.τ.λ. Είναι τόσο μεγάλη λοιπόν η σχέση μεταξύ γλωσσικής και νοητικής ανάπτυξης, ώστε πολλοί ψυχολόγοι ταυτίζουν σχεδόν τις δυο αυτές έννοιες και υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος γίνεται τόσο ευφυής, όσος είναι ο αριθμός των λέξεων που μπορεί να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει στη ζωή του.

Είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι οι έρευνες  ανεβάζουν το ποσοστό των νοητικά υστερημένων ατόμων από έλλειψη πολιτιστικών  ερεθισμάτων πάνω από το 50% του συνολικού αριθμού τους. Αυτό σημαίνει πως οι περισσότεροι από τους μισούς νοητικά υστερημένους ανθρώπους σε κάθε πληθυσμό, οφείλουν τη νοητική τους υστέρηση όχι σε καμία άλλη αιτία, αλλά στις δυσμενείς μόνο από πολιτιστικής άποψης συνθήκες του περιβάλλοντος.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί το οικογενειακό περιβάλλον. Δυσμενείς οικογενειακές συνθήκες επιδρούν ανασταλτικά στη συναισθηματική και νοητική ανάπτυξη του παιδιού. Η αποδιοργάνωση της οικογένειας λόγω διαζυγίου ή διαταραγμένων σχέσεων των γονέων, οι διαπληκτισμοί των γονέων μπροστά στα παιδιά και η έλλειψη στοργής έχουν ως συνέπεια την παραμέληση των ψυχικών αναγκών του παιδιού, την απουσία επαρκών εμπειριών και κατάλληλων ευκαιριών μάθησης, την έλλειψη κάθε επιτήρησης και καθοδήγησης του παιδιού και την παραμελημένη αγωγή, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της γλωσσικής και νοητικής ανάπτυξής του. Επιβάλλεται λοιπόν η ενίσχυση του θεσμού της οικογένειας με κάθε μέσο. Το κράτος και η κοινωνία μπορούν να συμβάλλουν στον τομέα αυτό με την παροχή οικονομικής, ιατρικής και καθοδηγητικής βοήθειας προς τους γονείς και τους μέλλοντες συζύγους.

Στην καθημερινή ζωή αποτελεί γεγονός ότι οι δυσκολίες προσαρμογής παρατηρούνται με εξαιρετικά μεγάλη συχνότητα στα παιδιά που έμειναν ορφανά ή οπωσδήποτε στερήθηκαν την παρουσία των γονέων τους από τη βρεφική ηλικία και ανατράφηκαν στο περιθώριο συγγενικών οικογενειών. Σε πολύ πιο μειονεκτική θέση βρίσκονται ορισμένα άλλα παιδιά που μεγαλώνουν σε ιδρύματα. Το ίδρυμα έστω και με καλές συνθήκες λειτουργίας δεν μπορεί από τη φύση του να υποκαταστήσει μια μέσης στάθμης οικογένεια.

Η απουσία των γονέων, ιδιαίτερα της μητέρας είναι καθοριστική. Η διαβίωση στα πλαίσια μιας οικογένειας, έστω και με την απουσία των γονέων, εξασφαλίζει κάποιο επίπεδο προσωπικών ανταλλαγών, επαφών, ερεθισμάτων. Στο ίδρυμα οι καταστάσεις αυτές σπανίζουν. Η επαρκής προσωπική ενασχόληση με το κάθε παιδί ξεχωριστά αποτελεί ανέφικτη, αδιανόητη πολυτέλεια. Το παιδί εκεί δεν επιτρέπεται να «ενοχλεί» τους άλλους. Πρέπει να είναι «φρόνιμο», να παραμένει απαρατήρητο στη γωνιά του. Η διαβίωση στο ίδρυμα συνοδεύεται έτσι από μία βραδύτητα στο ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού, κάποτε μάλιστα πολύ σοβαρή, καθώς και από άλλες δυσάρεστες καταστάσεις, που σαν σύνδρομο αποδίδονται συνήθως με τον όρο  ιδρυματισμός.

Μερικοί ερευνητές όπως η Rovet (1995) υποστηρίζουν ότι αν παραταθεί για αρκετό διάστημα η παραμονή του μικρού παιδιού σε ίδρυμα, οι διαταραχές της προσαρμογής, ανάμεσά τους και η ατελής νοητική εξέλιξη, μονιμοποιούνται. Η άποψη όμως αυτή δεν επαληθεύεται. Οι διαταραχές που παρατηρούνται δεν αποτελούν πρωτογενή κατάσταση αλλά σύμπτωμα άλλων καταστάσεων. Θα μπορούσε έτσι να τις κατατάξει κανείς μάλλον στις ψευδοκαθυστερήσεις, παρά στις πραγματικές νοητικές ανεπάρκειες. Πραγματικά, παιδιά της κατηγορίας αυτής, από τη στιγμή που δέχτηκαν ειδική σε προσωπικό επίπεδο και σε οικογενειακό περιβάλλον φροντίδα βρεφοκόμου, ψυχολόγου ή άλλου κατάλληλου προσώπου παρουσίασαν γρήγορη και θεαματική βελτίωση.

Διαβάστε επίσης ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

Διαβάστε επίσης ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ



 Μαρία Γκουγκούμη - Ειδική Παιδαγωγός www.pyxidagnwsis.gr

Αργυρώ Καραμπά - Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας www.γραφωνηματα.gr