ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

Μορφολογία είναι κλάδος της γλωσσολογίας που μελετά τις σχέσεις των μορφημάτων (οι ελάχιστες μονάδες σημασίας μιας γλώσσας) μεταξύ τους, στα πλαίσια της λέξης. Ελεύθερα μορφήματα είναι λέξεις που από μόνες τους μπορούν να βγάλουν νόημα (κουτί, τρέχω), ενώ σύνθετα (π.χ. συν- τρέχω), είναι τμήματα λέξεων που πρέπει να προστεθούν στο απλό μόρφημα για να αποδώσουν νόημα. Τα γραμματικά μορφήματα είναι απλά ή σύνθετα, με μικρό ή καθόλου νόημα όταν παράγονται από τους ιδίους, όπως τα άρθρα (ένα, το... ), πρόθεση (στο... ) και γραμματικά τμήματα λέξεων ( θυμήθηκα, κλέψω...).

Τα σύνθετα μορφήματα μπορεί να είναι είτε παράγωγα, είτε κλιτικά. Παράγωγα είναι όταν αλλάζει το νόημα και τη γραμματική κατηγορία της λέξης (το ρήμα αγοράζω - αγοραστής ή το επίρρημα από επίθετο π. χ. ιδιαίτερος - ιδιαιτέρως ). Κλιτό μόρφημα είναι όταν αλλάζει μορφή αλλά όχι ο γραμματικός όρος (πατέρας -πατεράδες ). . Στον πίνακα 6 -9 παρουσιάζονται τα πιο συνηθισμένα μορφήματα.

Πίνακας 6- 9. Παραγωγικά και Κλιτικά Μορφήματα
Πρόθεμα - Παράγωγα	Κατάληξη - Κλιτά
α- (άρνηση, στέρηση, έλλειψη-απρόσωπος) ανά- ( στερητικό, επανάληψη, ανοδική κίνηση, -ανάλατος, ανανεώνω) από- (υπόλοιπο, αφαίρεση, διάλυση άρνηση,- απάνθρωπος, απόσταγμα, αποβουτύρωση, απογειώνομαι) δί- (δυο φορές, δυο, -διφωνία, διπλάσιος) δια- (χωρισμό, ασυμφωνία, άμιλλα, εναντιότητα αμοιβαιότητα, συμπέρασμα κτλ. -διαφωνώ, διαγωνίζομαι, διαμονή, διάγνωση, διαβαίνω) δυσ- κακή ιδιότητα, δυσκολία για κάτι- δυστυχής) εν- / εγ- / εμ-( ένταξη, προσθήκη, υπαγωγή- εμφυσώ, έγχρωμος, έγγαμος, εμπαθής, εγγράφω, εγκρίνω) επί- (επάνω, κατόπιν, προσθήκη, τέλος κτλ.- επισημαίνω, επιτυγχάνεται, επιλέγω, επιφέρω) μετά- (χρονική ακολουθία, θέση, αλλαγή- μεταγραφή, μεταγλώττιση,) παρά- (κοντά, απόκλιση, σφάλμα, σύγκριση – παραπλέω, παράνομος παρόμοιος, παραλέω) προ- πριν, μπροστά, εκλογή – προβλέπω, Πρόεδρος) συν- (πρόθεση ή συνοδεία «μαζί»- συγχαίρω, συγκαλώ, συμμαζεύω, συγκατοικώ)	-ομαι, (ρηματικές καταλήξεις ζαλίζομαι, ασχολούμαι, τρυπιέμαι) Υποκοριστικά επίθετων- κοντούτσικος, Υποκοριστικά ουσιαστικών αγοράκι, πραγματάκι

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις παραπάνω πληροφορίες για να προσδιορίζετε ποια γνωρίσματα κατέχει ο πελάτης σας ή ποια δεν χειρίζεται ή δεν έχουν ακόμα παραδειγματιστεί

Το "Προσδιορισμός Των Μορφολογικών Γνωρισμάτων", Σχήμα 6- 7 στοχεύει στο να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε ποιες μορφολογικές δομές χρησιμοποιεί σωστά ή όχι ο πελάτης σας. Είναι μία πρόκληση εφόσον είναι δύσκολο ,καμιά φορά, να δημιουργήσεις ευκαιρίες για να συντάξεις διάφορα παραδείγματα. Σας συνιστούμε να χρησιμοποιήσετε τα γλωσσικά παραδείγματα με όσους πιο πολλούς τρόπους είναι δυνατόν και μετά να χρησιμοποιήσετε δομικές ερωτήσεις για να αποσπάσετε τις μορφές που δεν εμπεριέχονται στα παραπάνω παραδείγματα

Μαρία Γκουγκούμη - Ειδική Παιδαγωγός www.pyxidagnwsis.gr

Αργυρώ Καραμπά - Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας www.γραφωνηματα.gr