ΧΤΥΠΗΜΑ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΙ & ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑΣ

Το τραύμα αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτων και αναπηρίας κυρίως στα νέα άτομα. Οποιαδήποτε κάκωση κεφαλής π.χ. από τροχαίο ατύχημα, μπορεί να προκαλέσει κρανιοεγκεφαλική κάκωση (ΚΕΚ). Στη χώρα μας, το 2014 έγιναν 11.679 τροχαία ατυχήματα με αποτέλεσμα 801 νεκρούς και 15.085 τραυματίες. Η ΚΕΚ ορίζεται ως οποιοσδήποτε τραυματισμός του κρανίου και του εγκεφάλου.

Σημάδια ότι το χτύπημα στο κεφάλι είναι σοβαρό

Οι παρακάτω ενδείξεις φανερώνουν ότι ο τραυματισμός είναι πιθανότατα αρκετά σοβαρός και επιβάλλεται άμεση ιατρική παρέμβαση:

- απώλεια των αισθήσεων, είτε σύντομη είτε διάρκειας αρκετών λεπτών

- έντονη υπνηλία αρκετές ώρες μετά τον τραυματισμό

- διάφανο υγρό από τη μύτη ή τα αφτιά (ίσως πρόκειται για εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο κανονικά περιβάλλει τον εγκέφαλο)

- αιμορραγία από το ένα ή και τα δύο αυτιά

- μώλωπας πίσω από το ένα ή και τα δύο αυτιά

- πληγή/τραύμα στο κρανίο ή διεισδυτικό τραύμα από ξένο σώμα

- δυσκολία στην ομιλία (π.χ. δυσνόητος λόγος)

- δυσκολία κατανόησης

- δυσκολία στην ανάγνωση ή τη γραφή

- προβλήματα ισορροπίας ή βάδισης

- απώλεια δύναμης ή αίσθησης σε κάποιο μέρος του σώματος, όπως αδυναμία ή απώλεια αίσθησης στο χέρι ή το πόδι

- γενικευμένη αδυναμία

- προβλήματα όρασης, όπως θολή όραση ή διπλωπία (διπλή όραση)

- επιληπτική κρίση, ανεξέλεγκτοι σπασμοί του σώματος

- αμνησία (π.χ. απώλεια μνήμης για γεγονότα πριν ή μετά τον τραυματισμό)

- επίμονος πονοκέφαλος

- τάση προς έμετο

- ευερεθιστότητα ή ασυνήθιστη συμπεριφορά

Εάν εμφανιστεί ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα, ιδιαίτερα απώλεια τον αισθήσεων, επιβάλλεται η άμεση επίσκεψη στα Επείγοντα.

 Διαταραχές Λόγου και Ομιλίας ως αποτέλεσμα Κρανιοεγκεφαλικών Κακώσεων

Ασθενείς με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις είναι λογικό να εμφανίζουν διαταραχές στην επικοινωνία, κυρίως όταν το τραύμα εντοπίζεται στα κέντρα του λόγου στο επικρατούν ημισφαίριο, δηλαδή στις περιοχές των βρεγματικών ή των κροταφικών λοβών. Οι δύο περιοχές που θεωρούνται σημαντικές για το λόγο είναι οι περιοχές της κατανόησης, που ονομάζονται κέντρα του Wernicke και βρίσκονται σε μία περιοχή η οποία περιλαμβάνει το σύνορο μεταξύ των τριών (3) λοβών: βρεγματικοί-κροταφικοί-ινιακοί και τα κέντρα του Broca που σχετίζονται με την λεκτική παραγωγή και βρίσκονται στο μετωπιαίο λοβό, εκεί που βρίσκονται και γενικώς τα κινητικά κέντρα. Η παραγωγή και η κατανόηση του λόγου, καθώς και ο συγχρονισμός και προγραμματισμός των μυών που συμμετέχουν στην ομιλία, ενδέχεται να επηρεαστούν σε ασθενείς με κάκωση και να προκαλέσουν αφασία, απραξία ομιλίας και δυσαρθρία.

Άλλοι ασθενείς μπορεί να έχουν εγκεφαλική βλάβη, όμως τα κέντρα του λόγου να μην έχουν επηρεαστεί αισθητά, άρα, κατ’ επέκταση, οι γλωσσικές ικανότητες και η κινητική οργάνωση του λόγου παραμένουν σχεδόν ανέπαφες. Τέλος, υπάρχει και ένα ποσοστό ασθενών που φέρουν συμπτώματα αφασίας, απραξίας ή δυσαρθρίας που έχουν επιδεινωθεί λόγω προβλημάτων προσανατολισμού, συμπεριφοράς και μνήμης. Γενικά, αυτό που διαταράσσει την επικοινωνία σε ασθενείς με κάκωση είναι το μειωμένο ή αρκετά επηρεασμένο επίπεδο συνείδησης. Η εκτίμηση αυτών των λειτουργιών είναι δύσκολο να επιτευχθεί εάν συνυπάρχουν μεταβολές του επιπέδου συνείδησης.

Μιλώντας για κέντρα του λόγου, κατανοούμε ότι αναφερόμαστε στο αριστερό ημισφαίριο (το επικρατούν για τους περισσότερους). Παρ’ όλα αυτά, γνωρίζουμε ότι το δεξί ημισφαίριο είναι σημαντικό για άλλες λεκτικές λειτουργίες όπως η προσωδία, η προσοχή, η αντίληψη, η κατανόηση περίπλοκων πληροφοριών και αφηρημένων εννοιών καθώς και η κριτική σκέψη. Βλάβες, λοιπόν, στο δεξί ημισφαίριο μπορούν επίσης να προκαλέσουν γλωσσικά ελλείμματα και συγκεκριμένα δυσκολίες αντίληψης και ερμηνείας του συναισθηματικού περιεχομένου της λεκτικής ή μη επικοινωνίας, καθώς επίσης και απουσία προσωδιακών στοιχείων που χρωματίζουν τον λόγο.

Οι διαταραχές στο λόγο και την ομιλία αλλά και οι άλλες δυσλειτουργίες που προκύπτουν έπειτα από μία βλάβη σε περιοχές του εγκεφάλου, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να αξιολογούνται. Είναι απαραίτητο να περιγράφονται τα χαρακτηριστικά εκείνα που γίνονται εμφανή κατά την κλινική αξιολόγηση με στόχο την κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση για την αποκατάσταση του ασθενή.

Μαρία Γκουγκούμη - Ειδική Παιδαγωγός www.pyxidagnwsis.gr

Αργυρώ Καραμπά - Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας www.γραφωνηματα.gr