ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

Η υγιής αυτοεκτίμηση είναι σαν πανοπλία ενός παιδιού απέναντι στις προκλήσεις του κόσμου. Τα παιδιά που γνωρίζουν τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες τους και αισθάνονται
καλά για τον εαυτό τους φαίνεται να διαχειρίζονται καλύτερα τις συγκρούσεις και να αντιστέκονται καλύτερα στις αρνητικές πιέσεις. Έχουν την τάση να χαμογελούν πιο εύκολα και να απολαμβάνουν τη ζωή. Τα παιδιά αυτά είναι ρεαλιστές και αισιόδοξοι.
          Αντίθετα, τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορούν να αντιμετωπίσουν προκλήσεις ως πηγές άγχους και απογοήτευσης. Εκείνοι που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση βρίσκουν δυσκολότερα λύσεις στα προβλήματα τους. Εάν μπορούσαμε να διαβάσουμε τις σκέψεις τους αυτές θα ήταν «Δεν είμαι καλός» ή «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστά», γίνονται παθητικοί ή εμφανίζουν απόσυρση ή κατάθλιψη. Όταν αντιμετωπίζουν μια νέα πρόκληση, η άμεση αντίδραση τους μπορεί να είναι «Δεν μπορώ».

Τι είναι η αυτοεκτίμηση;

Η αυτοεκτίμηση είναι παρόμοια με την αυτο-αξία (πως ένα άτομο αξιολογεί τον εαυτό του). Αυτό μπορεί να αλλάξει από μέρα σε μέρα ή από χρόνο σε χρόνο, αλλά η συνολική αυτοεκτίμηση εξελίσσεται από την παιδική ηλικία και συνεχίζεται μέχρι την ενηλικίωση.

Η αυτοεκτίμηση μπορεί επίσης να οριστεί ως αίσθηση, ενώ επίσης μπορούν να αισθάνονται ότι αγαπιούνται. Ένα παιδί που είναι ευχαριστημένο με ένα επίτευγμά του αλλά δεν νιώθει ότι το αγαπούν μπορεί τελικά να αναπτύξει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ομοίως, ένα παιδί που αισθάνεται αγαπητό, αλλά είναι διστακτικό σχετικά με τις ικανότητες του μπορεί επίσης να αναπτύξει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η υγιής αυτοεκτίμηση υπάρχει όταν μια καλή ισορροπία διατηρείται.

Τα πρότυπα της αυτοεκτίμησης ξεκινούν πολύ νωρίς στη ζωή. Η έννοια της επιτυχίας μετά από προσπάθεια και επιμονή αρχίζει νωρίς. Όταν οι άνθρωποι φτάσουν στην ενηλικίωση, είναι πιο δύσκολο να κάνουν αλλαγές στον τρόπο που βλέπουν και ορίζουν τον εαυτό τους.

          Έτσι, είναι σοφό να προαχθεί η  αυτοεκτίμηση κατά την παιδική ηλικία. Καθώς τα παιδιά προσπαθούν, αποτυγχάνουν, δοκιμάζουν ξανά, αποτυγχάνουν και πάλι, και τελικά πετυχαίνουν, αναπτύσσουν ιδέες για τις δικές τους δυνατότητες. Την ίδια στιγμή, δημιουργούν την αυτο-αντίληψη τους  με βάση τις αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό η συμμετοχή των γονέων είναι το κλειδί για να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν υγιή αυτο-εικόνα.

Οι γονείς και κηδεμόνες μπορούν να προάγουν την υγιή αυτοεκτίμηση επιδεικνύοντας την ενθάρρυνση και την απόλαυση σε πολλούς τομείς. Αποφύγετε να εστιάσετε σε ένα συγκεκριμένο τομέα: για παράδειγμα, η επιτυχία σε ένα τεστ ορθογραφίας,  μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά στο συμπέρασμα ότι είναι μόνο τόσο πολύτιμα όσο τα αποτελέσματα των αποτελεσμάτων των τεστ τους.

Σημάδια υγιούς και μη - υγιούς αυτοεκτίμησης

Η αυτοεκτίμηση διακυμαίνεται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Αλλάζει συχνά ώσπου να τελειοποιηθεί, επηρεάζεται από τις εμπειρίες του παιδιού και νέες αντιλήψεις.
          Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να μην θέλουν να δοκιμάσουν νέα πράγματα και μπορεί να μιλούν αρνητικά για τον εαυτό τους: «Είμαι ηλίθιος», «Εγώ ποτέ δεν θα μάθω πώς να το κάνουμε αυτό», ή «Κανείς δεν νοιάζεται για μένα έτσι κι αλλιώς». Ίσως τα παιδιά αυτά να παρουσιάζουν μικρή ανοχή στην απογοήτευση, να τα παρατούν εύκολα ή να περιμένουν κάποιον άλλο να αναλάβει τα καθήκοντά τους. Έχουν την τάση να είναι υπερβολικά επικριτικά και να απογοητεύονται εύκολα από μόνα τους.
          Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση βλέπουν τις προσωρινές αποτυχίες ως μόνιμες, απαράδεκτες συνθήκες, και επικρατεί σε αυτά μια αίσθηση απαισιοδοξίας. Αυτό μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες των παιδιών να αναπτύξουν στρες και προβλήματα ψυχικής υγείας, καθώς και πραγματικές δυσκολίες στην επίλυση διαφόρων ειδών προβλημάτων και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.

Τα παιδιά με υγιή αυτοεκτίμηση τείνουν να απολαμβάνουν την αλληλεπίδραση με άλλους. Είναι άνετα στις κοινωνικές συναντήσεις και ευχαριστιούνται τόσο τις ομαδικές δραστηριότητες όσο και τις ατομικές ασχολίες. Όταν εμφανίζονται προκλήσεις, μπορούν να εργαστούν προς την εξεύρεση λύσεων χωρίς να υποτιμούν τον εαυτό τους ή τους άλλους. Για παράδειγμα, αντί να πει «Είμαι ηλίθιος», ένα παιδί με υγιή αυτοεκτίμηση θα πει «Δεν το καταλαβαίνω αυτό». Ξέρουν τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες τους και τα αποδέχεται. Το αίσθημα της αισιοδοξίας κυριαρχεί.

 

Πώς οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν;

Πώς μπορεί ένας γονιός να βοηθήσει στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού;

·         Προσέξτε τι λέτε. Τα παιδιά μπορεί να είναι ευαίσθητα στα λόγια των γονέων και των άλλων σημαντικών ανθρώπων στη ζωή τους. Θυμηθείτε να επαινείτε το παιδί σας όχι μόνο για μια καλή δουλειά, αλλά και για την προσπάθεια. Αλλά να είστε ειλικρινείς. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην ομάδα μπάσκετ, αποφύγετε να λέει κάτι σαν, «Λοιπόν, την επόμενη φορά που θα εργαστείς σκληρότερα και θα τα καταφέρεις».  Αντί αυτού, δοκιμάστε «Προφανώς, δεν μπορείς να ανταποκριθείς στην ομάδα, αλλά είμαι πολύ περήφανος για την προσπάθεια έκανες». Επιβραβεύστε την προσπάθεια και την ολοκλήρωση αντί για το αποτέλεσμα.

·         Να είστε θετικά πρότυπα. Αν είστε υπερβολικά σκληροί με τον εαυτό σας, απαισιόδοξοι σχετικά με τις ικανότητες και τους περιορισμούς σας, τα παιδιά σας μπορεί να αντιγράψουν τη συμπεριφορά σας αυτή. Να φροντίζετε τη δική σας αυτοεκτίμηση και τα παιδιά θα έχουν ένα πρότυπο.

 

·         Εντοπίστε και αλλάξτε τις λανθασμένες αντιλήψεις. Είναι σημαντικό για τους γονείς να εντοπίζουν παράλογες πεποιθήσεις των παιδιών για τον εαυτό τους, είτε είναι για την τελειότητα, την ελκυστικότητα, την ικανότητα, ή οτιδήποτε άλλο. Βοηθώντας τα παιδιά να αποκτήσουν μια  πιο ρεαλιστική αξιολόγηση του εαυτού τους θα τα βοηθήσετε να αποκτήσουν μια υγιή αυτο-αντίληψη.
 Οι λανθασμένες αντιλήψεις μπορεί να ριζώσουν και να γίνουν πραγματικότητα για τα παιδιά. Για παράδειγμα, ένα παιδί που τα πηγαίνει πολύ καλά στο σχολείο αλλά δυσκολεύεται με τα μαθηματικά μπορεί να πει: «Δεν μπορώ να κάνω τα μαθηματικά. Είμαι κακός μαθητής». Δεν είναι μόνο μια λανθασμένη γενίκευση, είναι μια θεώρηση που μπορεί να θέσει ένα παιδί για την αποτυχία. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να δουν μια κατάσταση με πιο αντικειμενικό τρόπο. Μια χρήσιμη απάντηση θα ήταν: «Είσαι καλός μαθητής. Μπορείς να τα καταφέρεις πολύ καλά στο σχολείο, αλλά στα μαθηματικά θα πρέπει να δαπανήσουμε περισσότερο χρόνο και θα εργαστούμε μαζί για αυτό....».

 

·         Να είστε αυθόρμητοι και τρυφεροί. Η αγάπη σας θα συμβάλει στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού σας. Δώστε αγκαλιές και πείτε στα παιδιά σας ότι είστε περήφανοι γι 'αυτά, όταν μπορείτε να διακρίνετε την  προσπάθεια για κάτι που έχουν καταφέρει  ή έχουν δοκιμάσει κάτι στο οποίο είχαν προηγουμένως αποτύχει. Βάλτε σημειώσεις στο καλαθάκι με φαγητό του παιδιού σας με μηνύματα όπως «Νομίζω ότι είσαι καταπληκτική!».
 Δώστε τον έπαινο συχνά και με ειλικρίνεια, αλλά χωρίς να το παρακάνετε. Έχοντας μια διογκωμένη αίσθηση του εαυτού μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά και τους έφηβους να υποτιμήσουν τους  άλλους ή να αισθάνονται ότι είναι καλύτεροι από όλους τους άλλους, πράξη που ίσως καταλήξει στην κοινωνική απομόνωση.

 

·         Δημιουργήστε ένα ασφαλές, στοργικό περιβάλλον στο σπίτι. Τα παιδιά που δεν αισθάνονται ασφαλείς ή κακοποιούνται στο σπίτι έχουν περισσότερες πιθανότητες  να αναπτύξουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ένα παιδί που εκτίθεται σε τσακωμούς των γονιών του μπορεί να αισθάνεται ότι δεν έχει κανέναν έλεγχο πάνω στο περιβάλλον του και να γίνει ανίσχυρος ή καταθλιπτικός.

Επίσης, προσέξτε για σημάδια κακοποίησης από άλλους, για προβλήματα στο σχολείο, προβλήματα με συνομήλικους, και άλλους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα παιδιά  στο θέμα της αυτοεκτίμησης. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας μιλήσουν ή σε άλλους έμπιστους ενήλικες για την επίλυση των προβλημάτων που είναι δύσκολο  να λύσουν από μόνα τους.

 

·         Βοηθήστε τα παιδιά να αποκτήσουν εποικοδομητικές εμπειρίες. Οι δραστηριότητες που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και όχι τον ανταγωνισμό είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Για παράδειγμα, προγράμματα διδασκαλίας στα οποία ένα μεγαλύτερο παιδί βοηθά ένα μικρότερο να μάθει να διαβάζει μπορεί να κάνει θαύματα για τα δύο παιδιά. Ο εθελοντισμός και η συμβολή στην τοπική κοινότητα σας μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα στην αυτοεκτίμηση για όλους τους εμπλεκόμενους.

Κατά την προαγωγή της υγιούς αυτοεκτίμησης, είναι σημαντικό να μην τηρούμε το αρχαίο ρητό: «Πάν μέτρον άριστον».  

 

Διαβάστε επίσης το άρθρο «ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝΑΥΤΟΚΕΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ»

 

 

Μαρία Γκουγκούμη – Ειδική Παιδαγωγός

Αργυρώ Καραμπά – Θεραπεύτρια Λόγου & Ομιλίας

grafwnimata.gr

facebook